Όσα θα θέλατε να ξέρετε για να χαρείτε με ασφάλεια τον ήλιο

Ο ήλιος αποτελεί ένα σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Οι ηλιόλουστες ημέρες έχουν θετική επίδραση στη διάθεσή μας, αυξάνουν τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και επιτρέπουν τη διοργάνωση πολλών κοινωνικών εκδηλώσεων. H ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο, πριν το ηλιακό έγκαυμα, μπορεί να είναι ωφέλιμη για εμάς. Η ηλιακή έκθεση βοηθάει τον οργανισμό μας να παράγει βιταμίνη D και δίνει σε πολλούς από εμάς ένα αίσθημα γενικής ευεξίας. Δυστυχώς, η υπερβολική και αλόγιστη έκθεση στον ήλιο παρουσιάζει κινδύνους, καθώς μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο δέρμα ή στα μάτια, ακόμα και καρκίνο του δέρματος. Ο καρκίνος του δέρματος είναι ο συνηθέστερος τύπος καρκίνου. Οι περισσότεροι καρκίνοι του δέρματος προκαλούνται από την υπερβολική έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες (UV – ultraviolet) του ήλιου. Η πρόληψη είναι ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσετε το δέρμα σας υγιές. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τι μπορείτε να κάνετε για να προστατευτείτε. Η επιλογή του σωστού αντηλιακού μπορεί να αποδειχθεί πραγματικός γρίφος. Οι πληροφορίες που ακολουθούν θα σας βοηθήσουν στην επιλογή του καταλληλότερου προϊόντος για εσάς, ώστε να απολαμβάνετε τη μέγιστη προστασία.

Τι είναι το μαύρισμα;

Η σκουρόχρωμη χρωστική ουσία που δίνει στο δέρμα σας το φυσικό του χρώμα ονομάζεται μελανίνη. Η μελανίνη παράγεται στο δέρμα από τα μελανινοκύτταρα. Όταν το δέρμα σας εκτεθεί στο φως του ήλιου, τα μελανινοκύτταρα παράγουν περισσότερη μελανίνη, στην προσπάθειά τους να απορροφήσουν περισσότερη υπεριώδη ακτινοβολία. Με τον τρόπο αυτό το δέρμα αποκτά μία πιο σκουρόχρωμη απόχρωση. Το μαύρισμα, επομένως, είναι στην πραγματικότητα ένα σημάδι ότι το δέρμα σας έχει υποστεί ήδη την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας και προσπαθεί να προστατευθεί.

Τύποι δέρματος

Στο δέρμα υπάρχουν φυσικοί βιολογικοί παράγοντες που απορροφούν ένα ποσοστό της υπεριώδους ακτινοβολίας, με τη μελανίνη να είναι ένας από αυτούς. Η μελανίνη αποτελεί ένα μόριο χρωστικής ουσίας που υπάρχει στο δέρμα αλλά σε ποικίλες ποσότητες σε διαφορετικά άτομα διαφορετικής εθνότητας. Ενώ κάποια δέρματα μαυρίζουν φυσικά, άλλα είναι πιο ευπαθή και έχουν ανάγκη από έναν αντιηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας.

Οι δερματολόγοι διαιρούν γενικά τους τύπους δέρματος σε έξι κατηγορίες σύμφωνα με τον τρόπο αντίδρασης του δέρματος στον ήλιο. Από τον φωτότυπο I- το ανοιχτόχρωμο δέρμα που μπορεί να καεί πολύ εύκολα στον ήλιο και δε μαυρίζει, στον φωτότυπο VI- το σκούρο μαύρο δέρμα που δεν καίγεται εύκολα. Πιο αναλυτικά:

Φωτότυπος Ι: κατάλευκο δέρμα (κόκκινα μαλλιά), καίγεται πάντα, δεν μαυρίζει ποτέ, έχει πολλές φακίδες.
Φωτότυπος ΙΙ: ανοιχτόχρωμο δέρμα, καίγεται πάντα, μερικές φορές αποκτά μία ελαφριά φωτεινότητα, έχει πολλές φακίδες.
Φωτότυπος ΙΙΙ: ανοιχτόχρωμο προς μέτρια σκούρο δέρμα, μερικές φορές καίγεται, μαυρίζει πάντα (μέτριο μαύρισμα), έχει λίγες φακίδες.
Φωτότυπος ΙV: σκουρόχρωμο δέρμα, δεν καίγεται ποτέ, μαυρίζει πάντα (έντονο μαύρισμα), δεν έχει φακίδες.
Φωτότυπος V: μελαμψό δέρμα, δεν καίγεται ποτέ, μαυρίζει πάντα (πολύ βαθύ μαύρισμα), δεν έχει φακίδες.
Φωτότυπος VI: μαύρο δέρμα (έγχρωμο), δεν καίγεται ποτέ, δεν έχει φακίδες.

Τα άτομα με το πιο σκούρο δέρμα έχουν πιο φυσική προστασία από τον ήλιο, ενώ τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα είναι πιο ευαίσθητα στο ηλιακό έγκαυμα, στο καρκίνο του δέρματος και στη φωτογήρανση. Η βασική διαφορά μεταξύ του μαύρου και του λευκού δέρματος είναι αυτή της ποιότητας και της ποσότητας της μελανίνης. Ο τύπος μελανίνης όλων των χρωμάτων του δέρματος είναι η ευμελανίνη, εκτός από εκείνων με κόκκινα μαλλιά και φακίδες, που έχουν φαιομελανίνη, η οποία είναι λιγότερο ικανή να προστατέψει από την υπεριώδη ακτινοβολία.

Αν μαυρίζετε πολύ εύκολα, όπως και με το μαύρο ή ασιατικό δέρμα (π.χ. τύποι V και VI) χρειάζεστε λιγότερη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία για να ξεκινήσει η διαδικασία μαυρίσματος. Δεν χρειάζεστε αντηλιακό για να σταματήσετε τον καρκίνο του δέρματος και τη γήρανση του δέρματος στον ίδιο βαθμό με ένα άτομο με ανοιχτόχρωμο δέρμα, αλλά θα χρειαστείτε ακόμα αντηλιακό κατά τη διάρκεια έντονης ή παρατεταμένης έκθεσης.

Εάν έχετε δέρμα μεσογειακού τύπου (π.χ. Τύπος IV), μπορείτε επίσης να μαυρίσετε εύκολα, αλλά θα χρειαστείτε περισσότερη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία για να εμφανιστεί το μαύρισμα συγκριτικά με τα ανοιχτόχρωμα δέρματα. Μπορεί ακόμα να κινδυνεύετε από την υπεριώδη ακτινοβολία αν και είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξετε μελάνωμα σε σχέση με τους τύπους δέρματος I έως III. Το δέρμα σας, παρόλα αυτά, θα συνεχίζει να γερνάει με την έκθεση στον ήλιο.

Εάν είστε πολύ ανοιχτόχρωμοι και δεν μπορείτε να μαυρίσετε καθόλου (π.χ. Τύπος I), δε θα μαυρίσετε με ή χωρίς αντηλιακό, αλλά θα βλάψετε το δέρμα σας άσχημα εάν εκτίθεστε χωρίς προστασία. Πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί για την τακτική εφαρμογή μεγάλης ποσότητας αντηλιακών υψηλού δείκτη SPF (δηλ. 30 ή παραπάνω) και με υψηλή προστασία UVA. Είναι, επίσης, σημαντικό να θυμάστε να φοράτε ρούχα που προστατεύουν, όπως μπλουζάκια με μακριά μανίκια, και να περνάτε περισσότερο χρόνο στη σκιά κατά τη διάρκεια των πιο επικίνδυνων ωρών της ημέρας.

Οι συστάσεις σχετικά με την προστασία από τον ήλιο (π.χ. ρούχα, σκιά και αντηλιακό) πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τον οδηγό τύπου δέρματος. Για παράδειγμα, η χρήση ρούχων και αντιηλιακών εφαρμόζεται σε τύπους δέρματος I και II κάθε στιγμή στον ήλιο και στους τύπους δέρματος V και VI κατά τη διάρκεια περιόδων παρατεταμένης ή έντονης έκθεσης στον ήλιο.

Γιατί θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί;

Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να οδηγήσει σε μία σειρά δερματικών προβλημάτων, τα σοβαρότερα των οποίων περιλαμβάνουν τον καρκίνο του δέρματος. Άλλα δερματικά προβλήματα κατά την καλοκαιρινή περίοδο περιλαμβάνουν το ηλιακό έγκαυμα, τα εξανθήματα, τη φωτοευαισθησία και άλλα. Επιπλέον, η έκθεση στον ήλιο μπορεί να επιδεινώσει ήδη υπάρχοντα δερματικά νοσήματα, όπως τη ροδόχρου ακμή.

Πολλές γυναίκες συνδέουν το μαύρισμα με την ομορφιά και την εικόνα ενός υγιή ανθρώπου. Στην πραγματικότητα το μαύρισμα αποτελεί ένα σημάδι ότι το δέρμα μας έχει προσβληθεί από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV – Ultraviolet) και προσπαθεί να αυτοπροστατευτεί από περαιτέρω βλάβες. Αυτό το είδος βλάβης μπορεί με τη σειρά του να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Για τον λόγο αυτό το «κάψιμο» από τον ήλιο (δηλαδή η ερυθρότητα του δέρματος) και τα έντονα μαυρίσματα είναι επιβλαβή και για κανένα λόγο δε θα πρέπει να δικαιολογούνται.

Περισσότερες από 100.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος διαγιγνώσκονται ετησίως στο Ηνωμένο Βασίλειο. H εκτεταμένη έκθεση στον ήλιο πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνη για τη συντριπτική πλειονότητα των νέων περιπτώσεων, παρόλο που ο καρκίνος μπορεί, επίσης, να εμφανιστεί σε περιοχές του σώματος που δεν εκτίθενται στο ηλιακό φως. Αξίζει να σημειωθεί ότι περισσότερες από τέσσερις στις πέντε περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος μπορούν να προληφθούν.

UVA και UVB (ultraviolet A and ultraviolet B)

Η υπεριώδης ακτινοβολία του ήλιου μεταδίδεται σε τρία μήκη κύματος – UVA, UVB και UVC. Στην πραγματικότητα χρειάζεται να προστατευτούμε μόνο από τις UVA και UVB, καθώς η UVC δε διαπερνά την ατμόσφαιρα της Γης.

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV – ultraviolet) με τη μορφή της UVA συνδέεται με τη γήρανση του δέρματος. Συγκεκριμένα, η UVA επηρεάζει την ελαστίνη στο δέρμα, οδηγεί στην εμφάνιση ρυτίδων και στη γήρανση του δέρματος που προκαλείται από τον ήλιο, καθώς και στον καρκίνο του δέρματος. Η UVA διαπερνά το δέρμα βαθύτερα από τη UVB. Η προστασία έναντι της UVA ακτινοβολίας με τη χρήση αντηλιακού βοηθάει στην υπεράσπιση του δέρματος από τη φωτογήρανση και ενδεχομένως από τον καρκίνο του δέρματος.

Η UVB είναι η μορφή της UV ακτινοβολίας που είναι υπεύθυνη για τα ηλιακά εγκαύματα και συνδέεται περισσότερο με τον κίνδυνο ανάπτυξης κακοήθους μελανώματος και βασικοκυτταρικού καρκινώματος (τύποι καρκίνου του δέρματος). Ένα αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας από τον ήλιο (SPF – sun protection factor) θα βοηθήσει στην παρεμπόδιση της UVB ακτινοβολίας, θα αποτρέψει το κάψιμο του δέρματος και κατά συνέπεια τις βλάβες που μπορούν να οδηγήσουν σε καρκίνο του δέρματος.