Ενδομήτριο σπιράλ (intrauterine device – IUD)
Τι είναι το ενδομήτριο σπιράλ;
To ενδομήτριο σπιράλ (intrauterinedevice- IUD) είναι ένα μικρό κομμάτι πλαστικού σχήματος «Τ» που τοποθετείται μέσα στη μήτρα και έχει αντισυλληπτική δράση.
Αποτελεί μία αναστρέψιμη μέθοδο αντισύλληψης, με μακρά διάρκεια δράσης, ενώ είναι εύκολο στη χρήση του. Η αντισυλληπτική του δράση διαρκεί αρκετά χρόνια, μέχρι και 5 περίπου (ανάλογα με το σπιράλ που χρησιμοποιείτε). Εάν θέλετε να μείνετε έγκυος ή θέλετε να σταματήσετε να το χρησιμοποιείτε, μπορείτε να το αφαιρέσετε ανά πάσα στιγμή. Τα σπιράλ αποτελούν την πιο αποτελεσματική αναστρέψιμη αντισυλληπτική μέθοδο, πλησιάζοντας την αποτελεσματικότητα των μεθόδων στειροποίησης (όπως η απολίνωση σαλπίγγων και η βαζεκτομή). Λιγότερο από 1 στις 1000 γυναίκες που χρησιμοποιούν σπιράλ θα μείνουν έγκυες κάθε χρόνο.
Υπάρχουν δύο είδη σπιράλ. Τα σπιράλ χαλκού και τα ορμονικά σπιράλ. Τα πρώτα έχουν ένα μικρό σύρμα χαλκού τυλιγμένο γύρω τους και απελευθερώνουν χαλκό. Τα ορμονικά σπιράλ απελευθερώνουν καθημερινά και συνεχώς μικρές ποσότητες μίας ορμόνης (προγεσταγόνου).
Πώς λειτουργούν τα IUD;
Τα σπιράλ εμποδίζουν τα σπερματοζωάρια να φτάσουν στο ωάριο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιτευχθεί γονιμοποίηση και κατά συνέπεια εγκυμοσύνη. Τα σπιράλ του χαλκού επεμβαίνουν στην κινητικότητα και βιωσιμότητα των σπερματοζωαρίων εμποδίζοντάς τα να εισέλθουν στη μήτρα και να φτάσουν στο ωάριο. Τα ορμονικά σπιράλ μετατρέπουν την τραχηλική βλέννα σε πιο παχύρευστη, έτσι ώστε τα σπερματοζωάρια να δυσκολεύονται να διεισδύσουν και να φτάσουν στο ωάριο. Επίσης, το προγεσταγόνο λεπταίνει το εσωτερικό της μήτρας (ενδομήτριο) εμποδίζοντας την εμφύτευση αν επέλθει γονιμοποίηση.
Τα σπιράλ χαλκού αρχίζουν τη δράση τους αμέσως μετά την εισαγωγή τους. Εάν τοποθετήσετε ένα ορμονικό σπιράλ κατά τη διάρκεια των πρώτων επτά ημερών της περιόδου σας, θα προστατευθείτε από μία εγκυμοσύνη αμέσως μόλις μπει στη θέση του. Εάν εισαχθεί σε διάστημα περισσότερο των επτά ημερών από την έναρξη της περιόδου σας, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε συμπληρωματικά έναν άλλο τρόπο αντισύλληψης (προφυλακτικό) για τις πρώτες 7 ημέρες μετά την εφαρμογή του.
Πώς τοποθετείται και πώς αφαιρείται ένα IUD;
Η εισαγωγή ενός σπιράλ γίνεται από ιατρό και μπορεί να γίνει στο ιατρείο ή σε κλινική. Πριν την εισαγωγή απαιτείται η λήψη ενός καλού ιστορικού και η διενέργεια πυελικής εξέτασης. Το σπιράλ τοποθετείται στη μήτρα σας μέσω του κόλπου σας με τη χρήση ενός κολποδιαστολέα, όπως όταν κάνετε τεστ Παπανικολάου, και τη βοήθεια του ειδικού λεπτού, εύκαμπτου σωλήνα που συνοδεύει το κάθε σπιράλ. Η τοποθέτηση ενός σπιράλ είναι μία απλή διαδικασία που συνήθως διαρκεί μόνο λίγα λεπτά. Μπορεί να αισθανθείτε κράμπες κατά τη διάρκεια της εισαγωγής του. Η λήψη παυσίπονου μία ώρα πριν από το ραντεβού σας θα μειώσει αυτούς τους πόνους.
Μπορείτε, επίσης, να χρησιμοποιήσετε παυσίπονα αν εμφανίσετε κράμπες αμέσως μετά την εισαγωγή του. Το σπιράλ έχει στην άκρη του λεπτά πλαστικά νήματα που βοηθούν στην αφαίρεσή του, όταν αποφασίσετε να σταματήσετε να το χρησιμοποιείτε. Μόλις το σπιράλ μπει στη θέση του κόβονται τα νήματα, ώστε να είναι κοντά στον τράχηλό σας. Τα νήματα αυτά δεν πρέπει να σας ενοχλούν, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις ο σύντροφός σας μπορεί να τα αισθανθεί κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Σε αυτή την περίπτωση απευθυνθείτε στον ιατρό σας. Θα μπορείτε να ψηλαφήσετε τα νήματα, όταν τα ελέγχετε για να επιβεβαιώσετε ότι το σπιράλ είναι ακόμα στη θέση του, αλλά δε θα πρέπει να τα τραβήξετε.
Δύο με τρεις μήνες μετά την εισαγωγή του σπιράλ θα πρέπει να προγραμματίσετε μία επανεξέταση από τον ιατρό σας.
Για την απομάκρυνσή του, ο ιατρός σας θα βάλει έναν κολποδιαστολέα στον κόλπο σας και στη συνέχεια θα τραβήξει τα νήματα του σπιράλ. Μπορεί να αισθανθείτε κράμπες καθώς αφαιρείται το σπιράλ. Η αφαίρεση διαρκεί λιγότερο χρόνο από ότι η τοποθέτηση.
Ποια είναι τα οφέλη από τη χρήση των IUDs;
Τα ενδομήτρια σπιράλ παρουσιάζουν τα παρακάτω οφέλη:
- Είναι αποτελεσματικά για έως πέντε χρόνια. Εάν αποφασίσετε ότι θέλετε να μείνετε έγκυος ή εάν θέλετε να χρησιμοποιήσετε διαφορετική μέθοδο αντισύλληψης, μπορείτε να το αφαιρέσετε ανά πάσα στιγμή.
- Δεν είναι μόνιμη αντισυλληπτική μέθοδος. Η πιθανότητα να μείνετε έγκυος επανέρχεται μόλις αφαιρεθεί το IUD.
- Είναι εύκολα στη χρήση. Από τη στιγμή που θα τοποθετηθούν δεν χρειάζεται να κάνετε κάποια άλλη ενέργεια προκειμένου να αποφύγετε μία ανεπιθύμητη κύηση.
- Είναι εύχρηστα. Ελέγχετε τα νήματα του σπιράλ κάθε μήνα για να βεβαιωθείτε ότι είναι στη θέση του.
- Είναι ασφαλή στη χρήση κατά την περίοδο της γαλουχίας και δεν επηρεάζουν την παραγωγή γάλακτος.
- Τα ορμονικά IUDs μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της βαριάς αιμορραγίας κατά τη διάρκεια της περιόδου, στις κράμπες της περιόδου και στην ενδομητρίωση, καθιστώντας πιο ελαφριά τη ροή της περιόδου σας.
- Κανένας δε θα γνωρίζει ότι χρησιμοποιείτε κάποια αντισυλληπτική μέθοδο.
- Δεν επηρεάζει τις σεξουαλικές και καθημερινές σας συνήθειες.
- Μπορούν να τοποθετηθούν αμέσως μετά από μία αποβολή ή διακοπή κύησης.
- Δεν υπάρχουν πολλές αντενδείξεις για τη χρήση τους.
- Τα σπιράλ χαλκού αποτελούν μία πολύ αποτελεσματική μέθοδο επείγουσας αντισύλληψης.
Ποιες είναι οι παρενέργειες των IUD;
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των σπιράλ, που είναι αναμενόμενες και όχι επικίνδυνες, είναι οι αλλαγές στα χαρακτηριστικά της περιόδου σας. Με το σπιράλ χαλκού, μερικές γυναίκες έχουν βαρύτερες περιόδους και περισσότερες κράμπες κατά τη διάρκεια της περιόδου τους στους πρώτους μήνες χρήσης. Τα ορμονικά σπιράλ μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν ακανόνιστη αιμορραγία και σταγονοειδή αιμόρροια μεταξύ των περιόδων σας. Για τις περισσότερες γυναίκες, οι αλλαγές αυτές διαρκούν μόνο για μερικούς μήνες.
Με την πάροδο του χρόνου χρήσης των ορμονικών σπιράλ, μερικές γυναίκες βιώνουν μικρότερες, ελαφρύτερες περιόδους ή σταματούν να έχουν περίοδο εντελώς. Επίσης, μειώνεται ο πόνος περιόδου. Τέλος, ορισμένες γυναίκες με ορμονικά σπιράλ αναφέρουν την εμφάνιση πονοκεφάλων, ακμής, πόνου στο στήθος, ναυτίας, αλλαγών στη διάθεση ή / και κατάθλιψη.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τη χρήση των IUDs;
Είναι σπάνιες οι σοβαρές επιπλοκές από τη χρήση των σπιράλ. Τα προβλήματα αυτά συμβαίνουν συνήθως κατά τη διάρκεια εισαγωγής τους ή αμέσως μετά από την τοποθέτησή τους.
Μπορεί να έχετε κράμπες, αιμορραγίες ή σταγονοειδή αιμόρροια μετά την τοποθέτηση του σπιράλ και για μερικούς μήνες ακόμα.
Υπάρχει πολύ μικρή πιθανότητα εμφάνισης μόλυνσης της μήτρας και πυελικής φλεγμονής αμέσως μετά την εισαγωγή του σπιράλ. Η χρήση ενός IUD δεν αυξάνει τον κίνδυνο πυελικής φλεγμονής. Συνήθως, γυναίκες με ένα μη διαγνωσμένο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ) τη στιγμή της εισαγωγής είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν πυελική φλεγμονή. Για τον λόγο αυτό καλό θα είναι να λαμβάνονται καλλιέργειες πριν την τοποθέτηση του σπιράλ.
Πολύ σπάνια, το IUD μπορεί να τρυπήσει τη μήτρα κατά την εισαγωγή του (πιθανότητα μικρότερη από 1 στα 1000). Εάν συμβεί αυτό, μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση για να αφαιρεθεί το σπιράλ.
Μερικές φορές η μήτρα ωθεί το σπιράλ εκτός μήτρας στον κόλπο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να ελέγχετε τα νήματα κάθε μήνα για να βεβαιώνεστε ότι το σπιράλ σας είναι ακόμα στη θέση του. Ο κίνδυνος αυτός είναι υψηλότερος στις εφήβες, στις γυναίκες με βαριά αιμορραγία στην περίοδο και στις γυναίκες που εισάγεται αμέσως μετά τον τοκετό. Εάν το IUD βγει, δεν είναι πλέον αποτελεσματικό και θα πρέπει να τοποθετήσετε ένα νέο, αν το επιθυμείτε.
Είναι πολύ σπάνιο να μείνετε έγκυος, ενώ φέρετε σπιράλ. Παρόλα αυτά αν παρουσιάσετε συμπτώματα εγκυμοσύνης θα πρέπει να κάνετε ένα τεστ κύησης και να μιλήσετε με τον ιατρό σας. Εάν το τεστ είναι θετικό και επιθυμείτε να συνεχίσετε την εγκυμοσύνη το IUD θα πρέπει να αφαιρεθεί, αν αυτό είναι δυνατό.
Στη σπάνια περίπτωση που εμφανίζεται εγκυμοσύνη ενώ χρησιμοποιείτε σπιράλ, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να πρόκειται για έκτοπη εγκυμοσύνη (εξωμήτριο). Αυτή αποτελεί μία σοβαρή επιπλοκή που χρειάζεται άμεση ιατρική φροντίδα.
Για τους παραπάνω λόγους ένα σπιράλ ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιείται από γυναίκες που:
- Έχουν ιστορικό καρκίνου της μήτρας ή του τραχήλου
- Παρουσιάζουν ανεξήγητη κολπική αιμορραγία
- Μπορεί να είναι έγκυες
- Πάσχουν από πυελική φλεγμονώδη νόσο
- Έχουν ιστορικό έκτοπης κύησης
- Παρουσιάζουν Γονόρροια ή λοίμωξη από Χλαμύδια
- Δεν έχουν αποκλειστικά μία αμοιβαία μονογαμική σχέση
Πότε πρέπει να έρθετε σε άμεση επαφή με τον ιατρό σας;
- Έχετε καθυστέρηση
- Εμφανίσετε κοιλιακό πόνο ή πόνο κατά τη διάρκεια της επαφής
- Ο σύντροφός σας πάσχει από ένα σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα
- Εμφανίσετε παθολογική κολπική έκκριση
- Εμφανίσετε πυρετό ή ρίγος
- Δεν βρίσκετε, είναι κοντύτερα ή μακρύτερα τα νημάτια του σπιράλ
- Παρουσιάζετε αιμορραγία που είναι βαριά, ασυνήθιστη ή σας ενοχλεί
Σπιράλ και σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ);
Το σπιράλ δεν προστατεύει από τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ), συμπεριλαμβανομένου του ιού της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (AIDS- HIV). Το προφυλακτικό θα πρέπει να χρησιμοποιείται παράλληλα για την παροχή προστασίας κατά των ΣΜΝ, εάν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος.
Παρουσιάζετε αυξημένο κίνδυνο για ΣΜΝ, εάν:
- έχετε περισσότερους από έναν σεξουαλικούς συντρόφους
- έχετε έναν σύντροφο που έχει ή είχε περισσότερους από έναν σεξουαλικούς συντρόφους
- έχετε σεξουαλικές επαφές με κάποιον που έχει ΣΜΝ
- έχετε ιστορικό ΣΜΝ
- κάνετε χρήση ενδοφλέβιων φαρμάκων ή ο σύντροφός σας χρησιμοποιεί ενδοφλέβια φάρμακα
