Πώς να κρατήσετε ασφαλή τα μωρά σας όταν κοιμούνται

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιάτρων, τα υγιή μωρά θα πρέπει να κοιμούνται ανάσκελα (στην πλάτη τους), ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης του συνδρόμου αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS – sudden infant death syndrome).

Στο κείμενο που ακολουθεί θα βρείτε απαντήσεις στις συνηθέστερες ερωτήσεις πάνω στα νεότερα δεδομένα που αφορούν στο σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου καθώς και στις στρατηγικές μείωσης του κινδύνου εμφάνισής του.

Είναι η πλάγια θέση ύπνου το ίδιο ασφαλής με την ύπτια θέση κατά τη διάρκεια του ύπνου;

Όχι. Σύμφωνα με μελέτες η πλαγιά θέση κατά τον ύπνο του νεογνού θεωρείται ασταθής και αυξάνει την πιθανότητα να γυρίσει το μωρό σας μπρούμυτα (θέση με τον υψηλότερο κίνδυνο για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο) καθώς κοιμάται. Ως εκ τούτου, δε θεωρείται το ίδιο ασφαλής όσο το να κοιμάται το νεογνό ανάσκελα.

Μπορούν τα νεογνά να τοποθετούνται μπρούμυτα για τις μικρές περιόδους ύπνου;

Έρευνες έχουν δείξει ότι τα νεογνά που έχουν συνηθίσει να κοιμούνται στην πλάτη τους και μετά τοποθετούνται μπρούμυτα ή στα πλάγια, έστω και για σύντομα χρονικά διαστήματα, έχουν αυξημένο κίνδυνο (μέχρι και οχτώ φορές περισσότερο από τα νεογνά που τοποθετούνται αποκλειστικά ανάσκελα) για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο. Είναι πολύ σημαντικό να το γνωρίζουν όλα τα άτομα που ασχολούνται με τη φροντίδα του νεογνού, όπως οι νταντάδες αλλά και οι γονείς του ζευγαριού.

Υπάρχουν ειδικές περιστάσεις κατά τις οποίες τα νεογνά επιβάλλεται να κοιμούνται μπρούμυτα;

Όλα τα υγιή μωρά πρέπει να κοιμούνται ανάσκελα. Μπορεί, όμως, να υπάρχουν κάποια βρέφη τα οποία ωφελούνται περισσότερο από τον ύπνο στην πρηνή θέση (μπρούμυτα). Εάν ο ιατρός σας διαπιστώσει ότι ο ύπνος μπρούμυτα είναι απαραίτητος λόγω κάποιας ιατρικής κατάστασης ή άλλης ένδειξης, θα πρέπει να σας ενημερώσει επαρκώς για τους εναλλακτικούς τρόπους μείωσης κινδύνου SIDS. Για τα περισσότερα μωρά, ωστόσο, δε συνιστάται ο ύπνος στην κοιλιά και στα πλάγια.

Επιπλέον, υπάρχει η πεποίθηση πως τα μωρά που πάσχουν από βαριά γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση επωφελούνται από αυτή τη θέση, ειδικά αν το κεφάλι είναι υπερυψωμένο σε σχέση με τον κορμό μετά το φαγητό. Παρόλα αυτά δεν υπάρχουν πρόσφατα βιβλιογραφικά δεδομένα που να στηρίζουν ή να αναιρούν αυτή την άποψη.

Υπάρχει περίπτωση τα νεογνά που κοιμούνται ανάσκελα, να πνιγούν στον ύπνο τους αν κάνουν αναγωγή ή εμετό;

Όχι, διότι τα βρέφη που βρίσκονται ανάσκελα αμέσως μόλις κάνουν αναγωγή ή εμετό, αυτομάτως βήχουν ή καταπίνουν. Αυτό το αντανακλαστικό τα προστατεύει διατηρώντας ανοιχτούς τους αεραγωγούς.

Δεν υπάρχουν έρευνες που να αποδεικνύουν ότι τα νεογνά που τοποθετούνται ανάσκελα είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν θανατηφόρα επεισόδια πνιγμού σε σχέση με αυτά που τοποθετούνται μπρούμυτα

Τα πρόωρα νεογνά πρέπει να κοιμούνται ανάσκελα;

Ναι. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι τα πρόωρα νεογνά έχουν αυξημένο κίνδυνο για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο, για τον λόγο αυτό είναι μείζονος σημασίας να κοιμούνται ανάσκελα.

Κάποια πρόωρα νεογνά, τα οποία πάσχουν από ενεργό αναπνευστική νόσο, η μπρούμυτη θέση μπορεί να τα βοηθήσει στην καλύτερη οξυγόνωσή τους. Βασική προϋπόθεση αποτελεί να είναι υπό την επίβλεψη κατάλληλου προσωπικού και σε μόνιμη παρακολούθηση με μόνιτορ. Παρόλα αυτά όμως, επιδημιολογικές έρευνες απέδειξαν ότι όταν η θέση αυτή προτιμάται στα πρόωρα νεογνά στο σπίτι, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο σε σχέση με τα τελειόμηνα νεογνά. Τα πρόωρα νεογνά συχνά μένουν νοσηλευόμενα για πολλές μέρες ή εβδομάδες. Για τον λόγο αυτό, συστήνεται να τοποθετούνται ανάσκελα όσο το δυνατόν πιο σύντομα εφόσον έχει αποκατασταθεί η αναπνευστική τους λειτουργία. Με τον τρόπο αυτό εξοικειώνονται και οι γονείς με τη θέση ύπνου που θα χρησιμοποιήσουν αργότερα στο σπίτι.

Πόσο συχνά πρέπει να ελέγχουν οι γονείς τα νεογνά ώστε να μην έχουν γυρίσει μόνα τους από ανάσκελα μπρούμυτα;

Μελέτες έχουν δείξει ότι στην αρχή της νεογνικής τους ηλικίας τα μωρά δύσκολα καταφέρνουν να αλλάξουν μόνα τους θέση και να γυρίσουν μπρούμυτα από ανάσκελα. Καθώς εξελίσσονται αναπτυξιακά, συχνά μπορούν να αλλάζουν θέσεις από μόνα τους. Στην περίπτωση αυτή, δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβάλλουν την επανατοποθέτησή τους ανάσκελα.

Συμβουλές προς τους γονείς των οποίων τα νεογνά δυσκολεύονται να κοιμηθούν ανάσκελα.

Είναι αλήθεια πως ορισμένα νεογνά δεν μπορούν να κοιμηθούν ανάσκελα το ίδιο βαθιά με όταν είναι γυρισμένα μπρούμυτα. Μπορεί να είναι ανήσυχα ή να κλαίνε. Βέβαια, η αδυναμία να κοιμηθούν πολύ βαθιά θεωρείται πως τα προστατεύει από το φαινόμενο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου.

Συγκρίνοντας τα νεογνά που κοιμούνται μπρούμυτα με αυτά που κοιμούνται ανάσκελα, τα πρώτα κοιμούνται πιο βαθιά, αντιδρούν λιγότερο στους θορύβους, κινούνται λιγότερο και είναι δυσκολότερο να ξυπνήσουν. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αυξάνουν τον κίνδυνο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Κάποιοι γονείς καταφεύγουν στο φάσκιωμα ή στο ελαφρύ κούνημα για να ηρεμήσουν τα μωρά τους, αλλά δεν υπάρχουν έρευνες που να αποδεικνύουν ότι αυτές οι μέθοδοι μειώνουν τον κίνδυνο. Η χρήση πιπίλας πριν τον ύπνο βοηθάει στο να χαλαρώσει το νεογνό και σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για αιφνίδιο βρεφικό θάνατο.

Σε ποια ηλικία είναι ασφαλές οι γονείς να μην τοποθετούν ανάσκελα το μωρό τους για να κοιμηθεί;

Το σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου αφορά παιδιά μέχρι ενός έτους. Έως την ηλικία αυτή, οι γονείς πρέπει να φροντίζουν ώστε τα μωρά τους να κοιμούνται μόνο ανάσκελα. Μετά το πρώτο έτος της ηλικίας τους, δε χρειάζεται να τοποθετούνται αποκλειστικά σε αυτή τη θέση. Τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τους, τα βρέφη διαμορφώνουν τις προτιμήσεις τους αναφορικά με τον ύπνο τους. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να μάθουν να κοιμούνται ανάσκελα, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες εμφάνισης του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου.

Μπορεί η χρήση πιπίλας να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης αιφνίδιου βρεφικού θανάτου;

Πολλές μελέτες ανέδειξαν ότι η χρήση πιπίλας κατά τη διάρκεια του ύπνου μειώνει τον κίνδυνο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου, χωρίς να γίνεται απόλυτα γνωστός ο μηχανισμός προστατευτικής της δράσης. Η πιπίλα συνιστάται να δίνεται σε νεογνά μικρότερα του ενός έτους όταν οι γονείς τους τα βάζουν για ύπνο, αλλά χωρίς να τα πιέζουν να τη δεχτούν εάν αυτά δεν τη θέλουν. Οι πιπίλες θα πρέπει να είναι καθαρές και στεγνές και να μην εισάγονται ξανά στο στόμα του νεογνού όταν αυτό κοιμηθεί και του φύγει. Επίσης, εάν το νεογνό θηλάζει, θα πρέπει να γίνει ενός μηνός ή να εγκατασταθεί ο θηλασμός, προτού χρησιμοποιηθεί η πιπίλα.

Μπορούν τα νεογνά να τοποθετηθούν μπρούμυτα;

Ναι, τα νεογνά μπορούν να περνάνε χρόνο μπρούμυτα όταν έχουν ξυπνήσει και είναι υπό την επίβλεψη κάποιου ενήλικα. Η θέση αυτή θα τα βοηθήσει να ενισχύσουν τους μυς τους στον αυχένα και στους ώμους, καθώς και να αναπτύξουν τις κινητικές τους δεξιότητες. Επίσης, συμβάλλει στο να μη δημιουργηθούν επίπεδα σημεία στο κεφάλι του νεογνού από τη συνεχόμενη πίεση που δέχεται αν είναι μόνιμα ξαπλωμένο ανάσκελα. Δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή δεδομένα για τον ακριβή χρόνο που πρέπει να περνούν τα νεογνά μπρούμυτα, όμως καλό είναι να τοποθετούνται σε αυτή τη θέση όταν μπορεί να τα επιβλέπει κάποιος ενήλικας, καθώς τα βοηθάει στην ανάπτυξή και εξέλιξή τους.

Μπορεί η μπρούμυτη θέση να προστατέψει από την πλαγιοκεφαλία ή βραχυκεφαλία;

Η πλαγιοκεφαλία (επιπέδωση ή αλλαγή σχήματος του κεφαλιού) μπορεί να εμφανιστεί όταν το νεογνό είναι μόνιμα ή για μεγάλες χρονικές περιόδους τοποθετημένο στην ίδια θέση, συνήθως ανάσκελα. Η βραχυκεφαλία (επιπέδωση του πίσω μέρους του κρανίου), μπορεί να εμφανιστεί μαζί με την πλαγιοκεφαλία. Οι συνήθεις λόγοι που οδηγούν στη δημιουργία πλαγιοκεφαλίας ή βραχυκεφαλίας είναι η μονίμως ύπτια θέση (ανάσκελα) του νεογνού, η πολύωρη παραμονή των νεογνών σε καθισματάκια αυτοκινήτου, καλαθούνες και πορτ μπεμπέ και ο ελάχιστος χρόνος σε πρημή θέση (μπρούμυτα) όταν υπάρχει η δυνατότητα επίβλεψης. Οι περισσότερες περιπτώσεις πλαγιοκεφαλίας μπορούν να αποφευχθούν αν εξαλείψετε τις παραπάνω καταστάσεις.

Ένας άλλος τρόπος αποφυγής των ίδιων σημείων πίεσης, είναι η αλλαγή της φοράς που έχουν τα νεογνά κατά τον ύπνο. Δηλαδή η αλλαγή, σε τακτά διαστήματα, της θέσης τους ώστε πχ. μερικές μέρες να έχουν τα ποδαράκια στραμμένα προς το κάτω μέρος του κρεβατιού τους και στη συνέχεια να τα έχουν στραμμένα προς την άλλη πλευρά.

Καλό θα ήταν να αλλάζετε τη θέση του παιδικού κρεβατιού στο δωμάτιο έτσι ώστε το μωρό σας να κοιτάζει προς διαφορετικές κατευθύνσεις για να δει την πόρτα ή το παράθυρο.

Επίσης, καλό είναι να κρατάτε το νεογνό σας σε όρθια στάση στην αγκαλιά σας στηρίζοντας το κεφάλι του στον ώμο σας, όσο πιο συχνά μέσα στη μέρα σας δίνεται η ευκαιρία.

Η πλαγιοκεφαλία και η βραχυκεφαλία θέσης είναι συνήθως αβλαβείς και συχνά εξαφανίζονται μέσα σε λίγους μήνες αφού αρχίσουν τα μωρά να κάθονται.