Ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Τι είναι ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στοχεύει στην έγκαιρη ανίχνευση των πρώιμων αλλαγών στα κύτταρα του τραχήλου που θα μπορούσαν δυνητικά να οδηγήσουν σε καρκίνο. Ο τράχηλος βρίσκεται στην κορυφή του κόλπου και αποτελεί την είσοδο προς τη μήτρα. Ο προληπτικός έλεγχος περιλαμβάνει την κυτταρολογική εξέταση του τραχήλου της μήτρας (τεστ Παπανικολάου) και, για μερικές γυναίκες, την εξέταση για τον ιό του ανθρώπινου θηλώματος (HPV – human papillomavirus).

Πώς εμφανίζεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

Ο καρκίνος εμφανίζεται όταν τα κύτταρα του τραχήλου αποκτήσουν ανώμαλα – παθολογικά χαρακτηριστικά και, με την πάροδο του χρόνου, μεγαλώνουν εκτός ελέγχου. Τα καρκινικά αυτά κύτταρα εισβάλλουν βαθύτερα στον τραχηλικό ιστό. Σε προχωρημένες περιπτώσεις μπορούν να εξαπλωθούν και σε άλλα όργανα του σώματος. Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μπορούν να αποφευχθούν, εάν τα κύτταρα στον τράχηλο ελέγχονται σε τακτική βάση, ώστε να διαπιστωθεί έγκαιρα η ύπαρξη ύποπτων και δυνητικά προκαρκινικών αλλαγών (τεστ Παπανικολάου).

Τι προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου;

Οι περισσότερες περιπτώσεις του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας προκαλούνται μετά από μόλυνση με τον HPV. Ο HPV είναι ένας ιός που εισέρχεται στα κύτταρα και μπορεί να οδηγήσει σε κυτταρικές αλλαγές. Υπάρχουν περισσότεροι από 100 τύποι HPV και πολλοί από αυτούς δεν προκαλούν προβλήματα υγείας. Μερικοί μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων. Τέλος, ορισμένοι τύποι HPV έχουν συνδεθεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας καθώς και με τον καρκίνο του αιδοίου, του κόλπου, του πέους, του πρωκτού, του στόματος και του λαιμού. Οι τύποι του HPV που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο είναι γνωστοί ως «τύποι υψηλού κινδύνου».

Ο HPV μεταδίδεται από άτομο σε άτομο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Είναι πολύ συνηθισμένος και οι περισσότεροι άνθρωποι (8 στις 10 γυναίκες) που είναι σεξουαλικά ενεργοί θα μολυνθούν μία φορά από HPV στη διάρκεια της ζωής τους. Η λοίμωξη από τον HPV συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα. Οι περισσότερες λοιμώξεις από τον ιό HPV εξαφανίζονται από μόνες τους, σε διάστημα 2 ετών από την πρώτη εμφάνισή του. Αυτές η μικρής διάρκειας λοιμώξεις συνήθως προκαλούν μόνο ήπιες («χαμηλού βαθμού») αλλαγές στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας.

Τα κύτταρα επανέρχονται στο φυσιολογικό καθώς καταπολεμείται η μόλυνση από τον ιό HPV. Αλλά σε περίπου 1 έως 2 στις 10 γυναίκες, ο HPV δε φεύγει. Εάν μία λοίμωξη από έναν υψηλού κινδύνου τύπο HPV διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσει πιο σοβαρές («υψηλού βαθμού») αλλαγές στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας. Οι αλλαγές αυτές είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν σε καρκίνο. Δε γνωρίζουμε γιατί σε μερικές γυναίκες επιμένει η λοίμωξη με τον HPV, ενώ σε άλλες όχι.

Γιατί είναι σημαντικός ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Οι «υψηλού βαθμού» αλλαγές των κυττάρων του τραχήλου της μήτρας χρειάζονται συνήθως 3 – 7 χρόνια για να γίνουν καρκίνος. Ο προληπτικός έλεγχος του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έχει σκοπό να ανιχνεύσει αυτές τις αλλαγές έγκαιρα πριν γίνουν καρκίνος. Επομένως, οι γυναίκες με υψηλόβαθμες μεταβολές μπορούν να υποβληθούν σε κατάλληλες θεραπείες προκειμένου να αφαιρεθούν αυτά τα κύτταρα. Επιπλέον, οι γυναίκες με «χαμηλού βαθμού» μεταβολές μπορούν να ελέγχονται συχνότερα για να διαπιστώσουμε αν τα κύτταρα τους θα επανέρθουν στο φυσιολογικό.

Πώς γίνεται ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου;

Ο προληπτικός έλεγχος κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας περιλαμβάνει το τεστ Παπανικολάου και, για μερικές γυναίκες, μία εξέταση HPV. Και οι δύο εξετάσεις χρησιμοποιούν κύτταρα που λαμβάνονται από τον τράχηλο. Η διαδικασία είναι απλή και γρήγορη. Ξαπλώνετε στη γυναικολογική καρέκλα ή στο εξεταστικό κρεβάτι και με τη βοήθεια ενός κολποδιαστολέα ανοίγει ο κόλπος και γίνεται ορατός ο τράχηλος και το ανώτερο τμήμα του κόλπου.

Τα κύτταρα λαμβάνονται από τον τράχηλο με ένα βουρτσάκι, ξύλινη σπάτουλα ή άλλο όργανο δειγματοληψίας. Τοποθετούνται σε ειδικό υγρό ή μονιμοποιούνται σε αντικειμενοφόρες πλάκες και αποστέλλονται στο εργαστήριο για έλεγχο.

• Για ένα τεστ Παπανικολάου, το δείγμα εξετάζεται υπό το μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν παθολογικά ή καρκινικά κύτταρα.

• Για μία εξέταση HPV, το δείγμα εξετάζεται για την παρουσία 13 – 14 από τους συνηθέστερους τύπους HPV υψηλού κινδύνου.

Πόσο συχνά θα πρέπει να ελέγχεστε και ποιες εξετάσεις θα πρέπει να κάνετε;

Το πόσο συχνά θα πρέπει να ελέγχεστε προληπτικά για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και ποιες εξετάσεις θα πρέπει να κάνετε εξαρτώνται από την ηλικία σας, το ιστορικό σας και το είδος της εξέτασης που χρησιμοποιείται:

• Οι γυναίκες ηλικίας 21-29 ετών θα πρέπει να κάνουν μόνο τεστ Παπανικολάου, ενώ ο έλεγχος HPV δε συνιστάται.

• Οι γυναίκες ηλικίας 30-65 ετών πρέπει να κάνουν τεστ Παπανικολάου και HPV τεστ ή μόνο τεστ Παπανικολάου.

Πότε πρέπει να αρχίσετε να ελέγχεστε για τον καρκίνο του τραχήλου;

Θα πρέπει να έχετε αρχίσει τον προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μέχρι την ηλικία των 21 χρόνων. Είναι απίθανο να έχετε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας πριν από αυτή την ηλικία ακόμη και αν έχετε σεξουαλικές επαφές. Πολλές γυναίκες που έχουν σεξουαλικές επαφές αποκτούν τον HPV όταν είναι νέες, αλλά τις περισσότερες φορές ο ιός θα φύγει από μόνος του χωρίς να προκαλέσει μακροπρόθεσμα προβλήματα.

Πότε πρέπει να σταματήσετε τον προληπτικό έλεγχο κατά του καρκίνου του τραχήλου;

Θα πρέπει να σταματήσετε να ελέγχεστε για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μετά την ηλικία των 65 ετών εάν:

• δεν έχετε ιστορικό μέτριων ή σοβαρών αλλοιώσεων στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας ή ιστορικό καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και

• είχατε τρία συνεχόμενα αρνητικά αποτελέσματα τεστ Παπανικολάου ή δύο συνεχόμενα αρνητικά αποτελέσματα τεστ Παπανικολάου και HPV στα προηγούμενα 10 χρόνια, με τον πιο πρόσφατο έλεγχο να πραγματοποιήθηκε τα τελευταία 5 χρόνια.

Εάν έχετε κάνει υστερεκτομή, χρειάζεστε ακόμα να ελέγχεστε κατά του καρκίνου του τραχήλου;

Εάν είχατε κάνει υστερεκτομή, μπορεί ακόμα να χρειάζεται να ελέγχεστε. Η απόφαση βασίζεται στο εάν ο τράχηλός σας αφαιρέθηκε, τον λόγο της υστερεκτομής και εάν έχετε ιστορικό μέτριων ή σοβαρών μεταβολών των κυττάρων του τραχήλου ή ιστορικό καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να συνεχίσετε να ελέγχεστε για 20 χρόνια μετά από την επέμβαση.

Υπάρχουν γυναίκες που δε θα πρέπει να ακολουθούν τις συνήθεις κατευθυντήριες οδηγίες για τον προληπτικό έλεγχο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Ναι. Ορισμένες γυναίκες, λόγω του ιστορικού τους [ιστορικό καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, έχουν μολυνθεί με τον ιό ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV – human immunodeficiency virus), έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα κ.α.], χρειάζονται συχνότερη εξέταση και δε θα πρέπει να ακολουθούν τις κατευθυντήριες οδηγίες που ισχύουν για τον γενικό πληθυσμό.

Ο εμβολιασμός έναντι του HPV δεν αλλάζει τις συστάσεις για τον προληπτικό έλεγχο. Οι γυναίκες που έχουν εμβολιαστεί κατά του HPV θα πρέπει να ακολουθούν τις συστάσεις που αφορούν στην ηλικιακή τους ομάδα.

Τι σημαίνει όταν το αποτέλεσμα της προληπτικής εξέτασης για τον έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι παθολογικό;

Πολλές γυναίκες έχουν ένα παθολογικό αποτέλεσμα στον προληπτικό έλεγχο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ένα μη φυσιολογικό αποτέλεσμα δε σημαίνει ότι έχετε καρκίνο. Τα περισσότερα μη φυσιολογικά αποτελέσματα των τεστ Παπανικολάου οφείλονται σε μόλυνση από HPV και δεν είναι καρκίνος. Να θυμάστε ότι οι αλλαγές που συμβαίνουν στα κύτταρα του τραχήλου συχνά επανέρχονται στο φυσιολογικό από μόνες τους. Και αν δε συμβεί αυτό, απαιτούνται συχνά αρκετά χρόνια για να γίνουν καρκίνος, ακόμα και οι υψηλόβαθμες αλλαγές.

Εάν έχετε ένα παθολογικό αποτέλεσμα, χρειάζονται επιπρόσθετες εξετάσεις για να διαπιστωθεί εάν πραγματικά υπάρχουν «υψηλού βαθμού» κυτταρικές αλλαγές ή καρκίνος. Μερικές φορές απαιτείται μόνο η επανάληψη της εξέτασης. Σε άλλες περιπτώσεις, η κολποσκόπηση και η βιοψία του τραχήλου της μήτρας μπορεί να κριθούν απαραίτητες για τη διαπίστωση της σοβαρότητας των παρατηρούμενων αλλαγών. Αν τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών επιβεβαιώσουν υψηλόβαθμες κυτταρικές αλλαγές, ίσως χρειαστεί να υποβληθείτε σε κατάλληλη θεραπεία προκειμένου να αφαιρεθούν τα ανώμαλα κύτταρα. Μετά τη θεραπεία θα χρειαστεί να παρακολουθείστε τακτικά για ένα διάστημα και στη συνέχεια θα επανέλθετε στον προληπτικό έλεγχο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μετά την ολοκλήρωση της παρακολούθησης.

Πόσο ακριβή είναι τα αποτελέσματα των εξετάσεων για τον προληπτικό έλεγχο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;

Όπως συμβαίνει με κάθε εξέταση, τα αποτελέσματα του προληπτικού ελέγχου κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας δεν είναι πάντα ακριβή. Μερικές φορές, τα αποτελέσματα δείχνουν μη φυσιολογικά κύτταρα όταν τα κύτταρα είναι φυσιολογικά («ψευδώς θετικό» αποτέλεσμα). Άλλες φορές μπορεί να μην ανιχνεύουν την ύπαρξη ανώμαλων κυττάρων («ψευδώς αρνητικό» αποτέλεσμα). Για να αποφύγετε τα ψευδώς αρνητικά ή ψευδώς θετικά αποτελέσματα, θα πρέπει να αποφύγετε τις εσωτερικές κολπικές πλύσεις, τη σεξουαλική επαφή και τη χρήση κολπικών φαρμάκων ή προϊόντων υγιεινής δύο ημέρες πριν από την εξέταση. Πρέπει, επίσης, να αποφύγετε τον προληπτικό έλεγχο όταν έχετε περίοδο.

Τι μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε την πιθανότητα να νοσήσετε από καρκίνο του τραχήλου;

Συνήθως τα παθολογικά κύτταρα εμφανίζονται στον τράχηλο πριν εμφανιστεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Θα πρέπει, επομένως, να ελέγχεστε τακτικά για να βεβαιωθείτε ότι δεν αναπτύσσονται τέτοια κύτταρα. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προκαλείται από τον HPV. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε την πιθανότητα εμφάνισης HPV λοίμωξης, με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο πιθανό να νοσήσετε από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας:

• Εμβολιαστείτε κατά του HPV. Το εμβόλιο είναι πολύ αποτελεσματικό ειδικά αν το κάνετε πριν αρχίσετε τις σεξουαλικές επαφές. Συνιστάται να γίνεται στην ηλικία των 9 έως 26 ετών.

• Αποφύγετε ή περιορίστε τις πολλαπλές σεξουαλικές επαφές. Ο ιός HPV μεταδίδεται σεξουαλικά. Όσο λιγότερους σεξουαλικούς σύντροφους έχετε, τόσο μικρότερος θα είναι ο κίνδυνος να εμφανίσετε HPV λοίμωξη.

• Χρησιμοποιήστε προφυλακτικό. Τα προφυλακτικά δεν προστατεύουν εντελώς από τον HPV, αλλά μειώνουν την πιθανότητα να νοσήσετε. Προστατεύουν, επίσης, από άλλα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένου του HIV και του έρπητα.

• Σταματήστε το κάπνισμα. Αν καπνίζετε, έχετε 4 φορές περισσότερες πιθανότητες να νοσήσετε από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.